Ahbaplık (Özet) : Ahbaplık, her şeyden önce bir düzen demektir. Ancak hukukun öngördüğü düzen, fiilen gerçekleşen bir düzen bileğildir. Ahbaplık, topluluk içre insanoğluın sahiden ne davrandıklarını bileğil, ne davranmaları gerektiğini gösterir. Ahbaplık, namına uyulmak ve uygulanmak için vardır. Adalet kıymeti dolayısıyla, insanoğlu arası ilişkileri bir düzene atmak, maşeri dirimın gerçekleşmesini bulmak ister. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Ahbaplık düzeni, doğduğu andan itibaren bireyin alınsına ikrar edilmesi ve uyulması gereken, mutlaka doğruca kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği gibi, onlara aykırı bir yönde bile kullanabilir. Bu nedenle topluluk içre insanoğluın biçimci ve davranışlarının tüze kurallarına uymaması, her hin mümkündür. “İşte tüze, âdem davranışlarını bileğerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana gelen bir cümle, bir bütündür.” İnsan-âdem, âdem-natür ilişkilerinin insanlığın ortak çıkarı ve huzuru için evrensel ilkelerle güvence altına tuzakınmasıdır. Ahbaplık, âdemiyet seviyesi için göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine biröte düşün ortaya atılmıştır. Bunlar kaynağı: tanrı, sınıf çıkarları, topluluk sözleşmesi, natür ve insanoğlu olarak tamlayan inançlerdir. Ahbaplık Nedir Ahbaplık, toplumun umumi menfaatini veya fertlerin ve toplumun ortak iyiliğini bulmak için konulmuş olan ve bütün gücüyle desteklenen kaide, kazı ve seçimın kâffesidür. Henüz yaygın bir teşhismıyla tüze, adalete yönelmiş maşeri yaşamma düzenidir. Ahbaplık Sözcük Demeı Ahbaplık kelimesi Arapça “kazı” kökünden hasılat ve kazı kelimesinin çoğcelil olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Gündüz feneriçda “kazı” kelimesinin çoğcelil “ilenme’kak”tır. Türk Lisan Kurumu’na için tüze kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yaptırım güçlükleü belirleyen yasaların kâffesidür”. Bunun haricinde hukukun “haklar” demeı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, ülfet demeında da kullanılır. Uygulayım Demeı Ahbaplık dönemden döneme değiştiği için hala doyurucu bir teşhism gestaltlamamıştır. Kant “Ahbaplıkçular hala hukukun teşhismını aramaktadırlar” der. Günümüzde en çok ikrar edilen teşhismı ise: “Mukannen bir zamanda belli bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması ülke zoruna (müeyyide) demetlanmış kurallar kâffesidür.” Bilimsel bir disiplin olarak tüze, kendi içre üs olarak ikiye ayrılır. Genel olarak hukukun zevat arası ilişkileri mevzu alan kısmına Özel Ahbaplık, zevat ile ülke veya devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Kamu Hukuku adı verilir. Bu kocaoğlanrım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). çağdaş Ahbaplık, Ticaret Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna cevap Temel Hukuku, Ceza Hukuku ve İdare Hukuku bütün hukukunun mebdelıca madun dallarıdır. Ahbaplık Kuralları ve Özellikleri Hukuku öbür toplumu düzenleyici kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden kocaoğlanran özellik ülke tarafından güvenceye tuzakınmış ve cebri yaptırımlara malik olmasıdır. Ahbaplık kuralları âdem davranışlarını düzenler ve bulunduğu toplumun mesabe kazalarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği yardımıyla emsal nitelikteki cemi durumlarda uygulanması sağlamlanır. Yaptırım (Müeyyide) Ahbaplık alanında yaptırım bütün gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek için kullanılır. Ahbaplık düzenini sağlamlamayı ve korumayı ammaçlayan yaptırımlar gene tüze düzeninin öngördüğü şekilde yerine getirilir. Maddi ve manevi yaptırımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yaptırımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken manevi yaptırımlar bu durumları karışmak için kullanılır. Ceza hukukunda ölüm, hapishane ve para cezaları; kanunuesasi hukukunda siyasetten men, kısım yama; algı hukukunda algı ve kaçakçılık cezaları gibi daha bir tüze dallarında daha bir yaptırımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile müntesip çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız gerekirse; şuuri bir irade olarak gharabelik kuramlar, irade dışı olarak gharabelik kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların birtakımlar felsefik bileğil ortaya konduğu devrin sorunlarını çözmek veya siyasi inançleri tüze biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali türe olan tüze, umumi olarak şu şekilde teşhismlanabilir: “Ahbaplık, adalete yönelmiş maşeri bir yaşamma düzenidir.” Bu teşhismdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu yerine getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, kullanışlı yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak istenen, hukukun maşeri dirimı düzenleyip insanoğluın pasış ve güvenlik içre bir arada yaşamalarını sağlamlamaktır. 2. Uygulama Yarar (Içtimai İhtiyaçların Alınlanması) Hukukun kullanışlı amacını, maşeri gerçeklik belirler. Ahbaplık bu fonksiyonu ile topluluk içre yaşayan insanoğluın, birbirleri ile kurmak zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, psikolojik bir varlık olarak insanoğlunun gestaltsından kaynaklanan ihtiyaçlarını alınlamaya çtuzakışır. Ahbaplık bu fonksiyonu ile veladet, tezevvüç, ölüm vb. önemli biyolojik vakaları da çeşitli hükümlerle düzenler. Hiçbir tüze düzeni dirimın üs gerçeklerini görmezden gelemez. Ahbaplık düzeni, insanoğlunun saf gestaltsına ve bundan sonra gelen gereksinimlerine onat olgunlaşmak zorundadır. Ahbaplık önemli ölçübile, konuşu gerçeklere bile sınırlanmışdır; konuşu yokluklara uymalı ve onları alınlamalıdır. 3. Adalet Ahbaplık bu fonksiyonu ile belli bir kodifikasyon altına aldığı içtimai ihtiyaçları, özü salt bir muadelet düşüncesi olan türe ölçüsüne vurarak sahici kimliğini kulaklıır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En güdük teşhismıyla türe, “bir muadelet düşüncesi”dir. “Adalet, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) olgunlaşmak üzere dü daha bir anlamda kullanılır. Adalet gerçekte ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, erdem, fazilet demeında şahsi bir özelliği deyimler. Nüfus her hin haklı olana yönelir, herkese kendine düşeni bildirmek uğrunda daima ve bileğaksiyonmez bir çaba gösterir. İşte bu biçimci ve çabayı gösteren türe, özne (süje) ile müntesip oluşundan ötürü öznel (sübjektif) türe olarak nitelenir. Bir erdem olan öznel adaletin haricinde ve ondan önce nesnel (objektif) bir türe konseptı vardır. Nesnel türe, kişinin bir özelliğini bileğil, kişilerin müşahhas durumlarda gerçekleştireceği rabıta biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte tüze alanında hukuki mesabe olarak gır konusu olan türe bile, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü tüze, insanoğlu arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve alacaklanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar kâffesidür.” Cemiyet içindeki davranış ve ilişkilerin bileğerlendirilmelerini içaziz kurallar cemiü olarak tüze, bu bileğerlendirmelerde türe ölçüsünü kullandığı ve işletmek yerinde bulunduğuna için, adaletin böylelikle, hukukun da bir bileğerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Ahbaplık normlarında türe acaba ne ölçübile yansıtılmıştır ? Bulunan tüze ne denli adaletlidir ? İşte burada kanun üstü türe konseptı ortaya çıkmaktadır. Bu, bütün tüze sistemine ve sistemlerine hâkim kâin, nesnel ve salt bir mesabe niteliğindeki adalettir. Ahbaplık bir topluluk düzenini içerir. Hukukun varlık nedeni bile adalettir; lazım bulunan düzeni bakmak, gerekse onu bileğaksiyontirmeyi meşrulaştırmak için her hin adalete mebdevurulur. Nesnel ve kanun üstü türe hukukta alınmıza yerleşmiş tüze düzenlerinin asli örneği, olması gereken tüze demeında tüze idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile türe, bulunan tüze düzenlerinin namına onat olup olmadığı açısından bir mesabe ve kıymetlendirme ölçüsü olur. Gene bu özelliği ile türe, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun hazırlamak amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile müspet ve olumsuz alınlıklı ilişkilerde kâin bu üç fonksiyon balans içre olduklarında, adil bir tüze düzeninin gerçekleşmesi sağlamlanır. Normal olarak bütün tüze normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak tüze, hem adaleti gerçekleştirecek, hem maşeri yaşamma uyacak, hem bile bu maşeri dirimın pasış içre sürebilmesi için bir düzen görünümünü sağlamlamaya çtuzakışacaktır.